OMURGALI HAYVANLARDA BOŞALTIM SİSTEMİ
***Omurgalı hayvanlarda boşaltım sistemi:
→Omurgalı hayvanlarda, boşaltım organı böbrektir.
→Böbrekte kanı süzen temel yapı birimine; nefron denir.
►Böbrekler; pronefroz, mezonefroz ve metanefroz böbrek olmak üzere 3’ e ayrılır.
►►Pronefroz böbrek:
→Kıkırdaklı balıkların erginlerinde, kemikli balıkların embriyolarında ve kurbağa larvasında bulunur.
→Böbrekteki nefronlar, nefridyuma benzer.
→Nefronda, henüz bowman kapsülü oluşmamıştır.
→Bunun yerine, kirpikli huniler bulunur.
►►Mezonefroz böbrek:
→Kemikli balıkların ve kurbağaların erginlerinde; sürüngen, kuş ve memelilerin embriyolarında görülür.
→Böbrekteki nefronlarda, yavaş yavaş bowman kapsülü oluşmaya başlar.
→Kiprikli huniler, henüz kaybolmamıştır.
►►Metanefroz böbrek:
→En gelişmiş böbrektir.
→Sürüngen, kuş ve memelilerin erginlerinde bulunur.
→Böbrekteki nefronlarda, kirpikli huniler tamamen kaybolmuştur.
→Bunların yerine, gelişmiş bowman kapsülleri bulunur.
*Azotlu boşaltım atıkları:
Proteinlerin metabolizması sonucu oluşan azotlu boşaltım atıkları; amonyak, üre ve ürik asit olmak üzere 3’ e ayrılır.
**Amonyak (NH3):
→Çok zehirlidir.
→Suda çok çözünür.
→Bol su ile dışarı atılır.
→Tek hücreliler, suda yaşayan omurgasızlar, solucanlar, kurbağa larvası ve balıklar NH3 atar.
**Üre (NH2-CO-NH2):
→Amonyaktan daha az zehirlidir.
→Suda amonyaktan daha az çözünür
→Az su ile atılır.
→Kurbağa ergini ve memeliler üre atar.
**Ürik asit (C5H4N4O3):
→En az zehirli olan, azotlu boşaltım atığıdır.
→Suda çok az çözünür.
→Çok az su ile ya da katı kristaller şeklinde atılır.
→Karada yaşayan eklembacaklılar, sürüngenler ve kuşlar ürik asit atar.
Not:
→Memeliler çok az miktarda ürik asit atar.
→Memelilerdeki ürik asit nükleik asitlerin parçalanması sonucu oluşur.
