NEFRONUN YAPISI VE İDRAR OLUŞUMU
***Nefronun yapısı:
→Nefronda bulunan; malpigi cisimciği, proksimal tüp ve distal tüp böbreğin kabuk kısmında bulunur.
→Henle kulbu ve idrar toplama kanalları ise böbreğin öz kısmında bulunur.
→Nefrondaki glomerulus kılcalları, iki atar damar arasında bulunur.
→Bu kılcallarda kan basıncı çok yüksek olduğundan, çift katlı epitelden yapılmışlardır.
→Glomerulus kılcallarındaki kan basıncı, damar boyunca sabit olup; kanın protein osmotik basıncından
yüksektir.
→Bu nedenle glomerulus kılcallarında sadece süzülme olur.
→Geri emilim gerçekleşmez.
*İdrar oluşumu:
→Nefronda idrar oluşumu; süzülme, geri emilme ve salgılama olmak üzere 3 aşamada gerçekleşir.
**Süzülme (filtrasyon):
→Malpigi cisimciğinde gerçekleşir.
→Kan basıncının etkisiyle, glomerulus kılcallarında bulunan ve hücre zarından geçebilen maddeler
(su, mineraller, glikoz, vitaminler, üre...), kılcal damar dışına çıkarak bowman kapsülüne geçer.
→Bu olaya süzülme denir.
→Bu olay kan basıncının etkisiyle gerçekleştiğinden, ATP harcanmaz.
**Geri emilme (reabsorbsiyon):
→Bowman kapsülündeki süzüntü, nefron tüplerine geçer.
→Süzüntü nefron tüplerinde ilerlerken, süzüntüde bulunan yararlı maddeler; tüp hücreleri tarafından geri emilerek
kılcal damarlara verilir.
Proksimal tüpte;
→Suyun büyük bir kısmı osmozla geri emilir.
→Glikoz, amino asit, yağ asidi ve gliserolün tamamı aktif taşıma ile geri emilir.
→Sodyumun büyük bir kısmı ise aktif taşıma ile geri emilir.
Henle kulbunun inen kolunda;
→Suyun osmoz ile geri emilimi devam eder.
→Sodyum ve klor difüzyonla geri emilir.
Henle kulbunun çıkan kolunda;
→Su emilimi gerçekleşmez. (suya karşı geçirgen değildir)
→Klor aktif taşıma ile geri emilir.
→Sodyum ise difüzyonla geri emilir.
Distal tüpte;
→Aldosteron hormonunun etkisi ile sodyum ve klor aktif taşıma ile geri emilirken, potasyum ise dışarı atılır.
→ADH hormonun etkisi ile su osmoz ile geri emilir.
İdrar toplama kanallarında;
→Suyun osmoz ile geri emilimi devam eder.
→Bu kısımda ürenin %50' si difüzyonla geri emilir.
Not: Kreatinin nefronun hiçbir yerinde geri emilmez.
**Salgılama (sekresyon):
→Distal tüpte gerçekleşir.
→Kılcal damarlarda bulunan; NH3, NH4, antibiyotikler, H+, K+ kreatinin... gibi zararlı atıklar, aktif taşıma ile
tüp kanallarına verilir.
→Bu olaya salgılama ya da aktif boşaltım denir.
→Böylece idrar toplama kanallarında kalan maddeler idrarı oluşturur.
İdrarın bileşiminde; su, mineraller, B ve C vitaminleri, üre, NH3, NH4, kreatinin, H+, K+, bilirubin… bulunur.
Not:
→Sağlıklı bir insanın idrarında; kan hücreleri, kan proteinleri, glikoz, A, D, E ve K vitaminleri bulunmaz.
İdrarın izlediği yol: Nefron -----> Havuzcuk -----> Üreter -----> İdrar kesesi -----> Üretra
##########################################################################################
