Örnek 1: Aşağıdaki soy ağacında, mavi göz renkli birey taralı olarak verilmiştir.
Buna göre; soy ağacındaki hangi birey ya da bireylerin genotipi kesin olarak belirlenemez?
(Kahverengi göz: baskın, mavi göz: çekinik)
Çözümü:
→Taralı olarak verilen kız çocuğu, mavi gözlü olduğundan; aa genotipine sahiptir.
→Geri kalan bireyler ise kahverengi gözlü olduklarından; A genine sahiptirler.
→Kız çocuk; bu genlerden birini anneden, diğerini ise babadan aldığından; anne ve babanın genotipi: Aa’ dır.
→3 ve 4 nolu bireylerin genotipi kesin olarak belirlenemez.
→Bunların genotipi: AA ya da Aa olabilir.
Örnek 2: Aşağıdaki soy ağacında, kısa boylu bireyler taralı olarak verilmiştir.
Buna göre; soy ağacındaki hangi birey ya da bireylerin genotipi kesin olarak belirlenemez?
(Uzun boy: baskın, kısa boy: çekinik)
Çözümü:
→Taralı olarak verilen bireyler, kısa boylu olduklarından; aa genotipine sahiptir.
→Geri kalan bireyler ise uzun boylu olduklarından; A genine sahiptirler.
→Kısa boylu bireyler, sahip oldukları iki çekinik genden (aa) bir tanesini yavrularına aktarırlar.
→Bu nedenle; 2, 3, 4, 5 ve 6 nolu bireyler: Aa genotiplidir.
→1 nolu bireyin genotipi, kesin olarak belirlenemez.
→Bu bireyin genotipi: AA ya da Aa olabilir.
Örnek 3: Aşağıdaki soy ağacında, renk körü olan bireyler taralı olarak verilmiştir.
Buna göre; soy ağacındaki hangi birey ya da bireylerin genotipi kesin olarak belirlenemez?
(Renk körlüğü geni, X kromozomu üzerinde çekinik olarak taşınır)
Çözümü:
→Taralı olarak verilen erkek bireyler, XrY genotipine sahiptir.
→Geri kalan bireyler ise sağlıklı olduklarından XR genine sahiptirler.
→Baba X kromozomunu kız çocuğuna, Y kromozomunu ise erkek çocuğuna aktarır.
→Başka bir değişle; erkek çocuk X kromozomunu annesinden, Y kromozomunu ise babasından alır.
→Bu bilgiler dikkate alındığında, 5 nolu bireyin genotipi kesin olarak belirlenemez.
→Bu bireyin genotipi; XR XR ya da XR Xr olabilir.
Örnek 4: Aşağıdaki soy ağacında hemofili olan bireyler taralı olarak verilmiştir.
Buna göre; soy ağacındaki hangi birey ya da bireylerin fenotipi yanlış olarak verilmiştir?
(Hemofili geni, X kromozomu üzerinde çekinik olarak taşınır)
Çözümü:
→Taralı olarak verilen erkek bireyler: XhY, kız bireyler ise: XhXh genotipine sahiptirler.
→Geri kalan bireyler ise sağlıklı olduklarından XH genine sahiptirler.
→Baba X kromozomunu kız çocuğuna, Y kromozomunu ise erkek çocuğuna aktarır.
→Başka bir değişle; erkek çocuk X kromozomunu annesinden ve Y kromozomunu ise babasından alır.
→Bu bilgiler dikkate alındığında, 3 nolu bireyin fenotipi yanlış olarak verilmiştir.
→Bu birey hemofili hastası olduğundan; bu bireyin fenotipi soy ağacında taralı olarak verilmesi gerekirdi.
Örnek 5: Aşağıdaki soy ağacında, fenotipinde bir özelliği gösteren bireyler taralı olarak verilmiştir.
Buna göre; soy ağacında taralı olarak verilen özellik aşağıdakilerden hangisi ya da hangileri olabilir?
a) Vücut kromozomlarında (otozomal) baskın olarak taşınan bir karakter.
b) Vücut kromozomlarında çekinik olarak taşınan bir karakter.
c ) X kromozomu üzerinde çekinik olarak taşınan bir karakter.
Çözümü:
a)
→Vücut kromozomlarında, baskın olarak taşınan bir karakter olamaz.
→Çünkü bu karakter baskın olsaydı; anne ve babanın fenotipinin çekinik olması gerekirdi.
→Çekinik fenotipli bir anne ve babanın, baskın fenotipe sahip olan bir çocukları olamaz.
b)
→Vücut kromozomlarında taşınan çekinik bir karakter olabilir.
→Böyle bir durumda, anne ve baba heterozigot baskın karakterli olur.
c)
→X kromozomu üzerinde taşınan çekinik bir karakter olamaz.
→Kız çocukta bu karakter görülseydi, babasında da aynı karakterin görülmesi gerekirdi.
→Çünkü kız çocuğu, X kromozomlarından bir tanesini babasından alır.
###########################################################################################
