KONTROL ÇAPRAZLAMASI VE LETAL GENLER
*Kontrol çaprazlaması (geri çaprazlama):
→Genotipi bilinmeyen, baskın fenotipe sahip olan bir bireyin; genotipini öğrenmek için, homozigot resesif (aa)
bir bireyle çaprazlanmasına kontrol çaprazlaması denir.
→Yapılan kontrol çaprazlaması sonucunda, oluşan bireylerin hepsi baskın fenotipli çıkarsa; çaprazlamaya alınan
birey homozigot baskın (AA) genotiplidir.
→Eğer, oluşan yavru bireylerden en az bir tanesi çekinik fenotipli çıkarsa; çaprazlamaya alınan birey
heterozigot baskın (Aa) genotiplidir.
Örnek: Uzun boylu, kahverengi gözlü ve kıvırcık saçlı bir bireyin; genotipini öğrenmek için, hangi genotipe sahip olan
bir birey ile kontrol çaprazlanması yapılması gereklidir?
[ Uzun boy (A), kahverengi göz (B) ve kıvırcık saç (C) genleri baskın ]
Çözümü: Kontrol çaprazlamasında kullanılacak olan bireyin genotipi: aabbcc olmalıdır.
*Letal genler:
→Letal genler öldürücü genlerdir.
→Bunlar mutasyon sonucunda oluşur ve homozigot durumunda bireylerin ölümüne yol açarlar.
→Bir populasyonun gen havuzunda letal genler varsa; bunların akraba evliliklerinde biraraya gelme ihtimali
daha fazla olduğundan; akraba evlilikleri sakıncalıdır.
→Letal genler genellikle çekinik olarak taşınır.
→Bunlardan bazıları da baskın olarak taşınır.
Örnek: Farelerde sarı kıl rengi geni letal olup; homozigot sarı renkli fareler embriyonik dönemde gelişmeden
ölmektedir. Sarı renkli iki fare çaprazlanıyor. Oluşan yavruların % kaçı sarı renkli olur?
[ Sarı kıl geni baskın (A), Gri kıl geni çekinik (a) ]
AA: Gelişmez
Aa: Sarı fare
aa: Gri fare
→AA genotipli fareler gelişmediğinden; doğan yavruların: 2/3' ü sarı renklidir.
###########################################################################################
