KROMOZOMLAR VE KROMOZOMLARDA AYRILMAMA
*Kromozomlar:
→Kromozomlar; otozomlar ve gonozomlar olmak üzere iki gruba ayrılır.
**Otozomlar (vücut kromozomları):
→Cinsiyet haricindeki karakterlerin, belirlenmesinden sorumlu olan genleri taşıyan kromozomlardır.
Örnek: Saç rengi, göz rengi, kan grubu...
**Gonozomlar (cinsiyet kromozomları):
→Cinsiyetin belirlenmesinden sorumlu olan genleri taşıyan kromozomlardır.
→Gonozomlar; X ve Y olmak üzere iki gruba ayrılır.
→İnsanlardaki gonozomlar dişilerde: XX, erkeklerde: XY' dir.
Örnek:
→İnsanlarda 46 kromozom bulunur.
Dişi bireyin kromozom formülü (2n): 44 + XX
Yumurtanın kromozom formülü (n): 22 + X
Erkek bireyin kromozom formülü (2n): 44 + XY
Spermin kromozom formülü (n): (22 +X) ve (22 +Y)
Örnek: 2n = 80 kromozomlu bir canlı türünün, bireylerinin ve bunların oluşturacağı üreme hücrelerinin kromozom
formüllerini yazınız.
Dişi bireyin kromozom formülü (2n): 78 + XX
Yumurtanın kromozom formülü (n): 39 + X
Erkek bireyin kromozom formülü (2n): 78 + XY
Spermin kromozom formülü (n): (39 +X) ve (39 +Y)
*Kromozomlarda ayrılmama:
→Kromozomlarda ayrılmama; otozomlarda ve gonozomlarda olmak üzere iki gruba ayrılır.
**Otozomlarda ayrılmama:
→Mayoz bölünmenin, anafaz I evresinde, 21. homolog kromozom çiftinin ayrılmaması sonucunda oluşur.
→Bunun sonucunda; (n - 1) ve (n +1) kromozom sayısına sahip olan, üreme hücreleri (gamet) oluşur.
→(n +1) kromozomlu bir gametin, normal bir gamet ile birleşmesi sonucunda; (2n + 1) kromozomlu bireyler oluşur.
→Oluşan bu bireylere; down sendromu (mongolizm) denir.
45 + XX ve 45 + XY -----------> Mongolizm (down sendromu):
→Kısa boylu, kısa boyunlu, kilolu, çekik gözlü, kısır ve zeka özürlü bireylerdir.
**Gonozomlarda ayrılmama:
→Gonozomlarda ayrılmama; dişi ve erkek gonozomlarında ayrılmama olmak üzere iki gruba ayrılır.
***Dişi gonozomlarında ayrılmama:
→Mayoz bölünmenin, anafaz I evresinde, X gonozomlarının ayrılmaması sonucunda oluşur.
→Bunun sonucunda; (n - 1) ve (n +1) kromozom sayısına sahip olan üreme hücreleri (gamet) oluşur.
→Bu gametlerin, normal bir gamet ile birleşmesi sonucunda; (2n - 1) ve (2n + 1) kromozomlu bireyler oluşur.
44 + X0 ----------> Turner dişi:
→Kısa boylu, kalın boyunlu, genellikle kısır bireylerdir.
→Zeka düzeyleri genellikle normaldir.
→Bazılarında zeka geriliği görülür.
44 + XXX --------> Süper dişi:
→Genellikle kısır bireylerdir.
→Zeka geriliği görülür.
44 + XXY---------> Klenifelter erkek:
→Zayıf, uzun boylu, kısır bireylerdir.
→Zeka geriliği görülür.
***Erkek gonozomlarında ayrılmama:
→Mayoz bölünmenin anafaz II evresinde, Y kromozomunun kardeş kromatidinin ayrılmaması sonucunda oluşur.
→Bunun sonucunda, 2 tane Y gonozomu taşıyan; (n+1) kromozomlu bir sperm hücresi oluşur.
→Bu hücrenin, normal kromozom sayısına sahip bir yumurta ile birleşmesi sonucunda; (2n+1) kromozom
sayısına sahip olan bir erkek birey oluşur.
44 +XYY--------> Süper erkek:
→Uzun boylu ve gelişmiş vücutlu bireylerdir.
→Zeka geriliği görülür.
###########################################################################################
