İNSANDA İÇ SALGI BEZLERİ
***Epifiz bezi:
→Beyinde bulunur.
→Melatonin hormonu salgılar.
Melatonin hormonu:
→Melatonin hormonu biyoritimleri (biyolojik saat) düzenler.
→Bu hormon aynı zamanda ergenlik çağının erken başlamasını engeller.
***Tiroit bezi:
→Gırtlağın altında bulunur.
→İki loptan oluşmuştur.
→Tiroid bezi tiroksin ve kalsitonin hormonları salgılar.
Tiroksin hormonu:
→Tüm dokulara etki eder.
→Metabolizma hızını ve oksijen kullanımını arttırır.
→Soluk alış verişini ve kalp atışlarını hızlandırır.
→Kan basıncını yükseltir.
→Tiroksin hormonun yapısında, iyot bulunur.
→İyot eksikliğinde, yeteri kadar tiroksin üretilemez.
→Bu nedenle hipofiz bezi, aşırı miktarda TSH salgılayarak tiroit bezini uyarır.
→Bunun sonucunda, tiroit bezi aşırı derecede büyür.
→Bu hastalığa guatr hastalığı denir. (basit guatr)
→Tiroksin hormonu çocuklarda az salgılanırsa, kretenizm hastalığı oluşur. (ahmaklılık)
→Bu hastalarda, zeka geriliği ve kısa boyluluk görülür.
→Tiroksin hormonu yetişkinlerde az salgılanırsa, miksodem hastalığı oluşur.
→Bu hastalarda, halsizlik, düşünme güçlüğü, vücutta şişkinlikler, şişmanlama ve saç dökülmesi görülür.
→Tiroksin hormonu normalden fazla salgılanırsa iç guatr hastalığı oluşur. (ekzoftalmik, zehirli guatr)
→Bu hastalarda; kalp atışları ve kan basıncı aşırı artar, soluk alış verişi hızlanır, aşırı zayıflama görülür, terleme artar ve
göz küreleri dışarı doğru büyür.
→Oluşan bu hastalığa, basedow hastalığı da denir.
Kalsitonin hormonu:
→Kandaki kalsiyum oranı, normalin üzerine çıktığında kalsitonin hormonu salgılanmaya başlar.
→Bu hormon etkisi ile kandaki fazla kalsiyum, kemiklerde depolanmaya başlar.
→Böbreklerden kalsiyum emilimi azalır.
→Böylece kandaki kalsiyum oranı düşer ve normale döner.
→Kalsitonin hormonun az salgılanırsa, kemikler yeterince gelişemez.
→Kalsitonin hormonu normalden fazla salgılanırsa, kemikler aşırı sertleşir ve kırılganlıkları artar.
***Paratiroit bezi:
→Tiroit bezinin arka yüzeyinde bulunan, 4 küçük bezden oluşmuştur.
→Paratiroid bezi parathormon salgılar.
Parathormon (paratirin):
→Kandaki kalsiyum oranı, normalin altına düştüğünde parathormon salgılanmaya başlar.
→Bu hormon etkisi ile kemiklerde bulunan kalsiyum, kana geçmeye başlar.
→Bağırsak ve böbreklerden kalsiyum emilimi hızlanır.
→Böylece kandaki kalsiyum oranı yükselir ve normale döner.
→Parathormon az salgılanırsa, tetani hastalığı oluşur.
→Bu hastalarda, kaslarda titremeler ve kamplar oluşur.
→Parathormon normalden fazla salgılanırsa, kemikler zayıflar ve kırılganlıkları artar.
→Böbrek taşları da oluşabilir.
Örnek:
→I. Zaman aralığında kalsitonin hormonu salgılanmaya başlar.
→II. Zaman aralığında kalsitonin hormonu etkisini gösterir ve kandaki kalsiyum kemiklerde depolanır.
→III. Zaman aralığında parathormon salgılanmaya başlar.
→IV. Zaman aralığında parathormon etkisini gösterir ve kemiklerdeki kalsiyum kana geçmeye başlar.
***Timus bezi:
→Göğüs kafesinin altında, soluk borusunun alt kısmına yakın yerde bulunur.
→Timus bezi timuzin homunu salgılar.
Timuzin hormonu:
→Bu hormon lenf sisteminin çalışmasını düzenler.
***Pankreas:
→Midenin altında bulunan karma bir bezdir.
→Pankreasta bulunan langerhans adacıkları, insülin ve glukagon hormonları salgılar.
İnsülin hormonu:
→Kan şekeri normalin üzerine çıktığında salgılanmaya başlar.
→Bu hormon kanda bulunan fazla glikozun, karaciğer ve kaslarda glikojen şeklinde depolanmasını sağlar.
→Doku hücrelerinin, glikoza karşı geçirgenliklerini arttırır. (beyin hücreleri hariç)
→Böylece kan şekerini düşürür ve normale dönmesini sağlar.
→İnsülin hormonu az salgılanırsa, şeker hastalığı oluşur. (diabetes mellitus)
→Bu hastalar bol miktarda idrar atar ve idrarlarında glikoz bulunur.
Glukagon hormonu:
→Kan şekeri, normalin altına düştüğünde salgılanmaya başlar.
→Bu hormon karaciğerde bulunan glikojenin, glikoza dönüşerek kana geçmesini sağlar.
→Böylece kan şekerini yükseltir ve normale dönmesini sağlar.
Örnek:
→I. Zaman aralığında insülin hormonu salgılanmaya başlar.
→II. Zaman aralığında; insülin hormonu etkisini gösterir ve kan şekeri düşer.
→III. Zaman aralığında; glukagon hormonu salgılanmaya başlar.
→IV. Zaman aralığında; glukagon hormonu etkisini gösterir ve kan şekeri yükselir.
Not:
→Kaslarda bulunan glikoz, kan şekerini yükseltmede kullanılmaz. (kana verilmez)
###########################################################################################
