DAMARLAR
**Damarlar:
→Damarlar; atar damar, toplar damar ve kılcal olmak üzere 3 gruba ayrılır.
***Atar damar:
→Kalpten aldığı kanı, akciğer ve doku kılcallarına verir.
→Akciğer atar damarı hariç temiz kan taşır.
→En büyük atar damar, aort atar damarı olup; bu damar kalpten aldığı kanı akciğer hariç, bütün dokulardaki
atar damarlara dağıtır.
Not:
→Embriyoda bulunan göbek bağı atar damarı, kirli kan taşır.
→Embriyo, oluşturduğu atık maddeleri bu damar aracılığı ile anneye gönderir.
Atar damarın yapısı:
→Atar damar; bağ doku, düz kas ve endotelyum olmak üzere 3 tabakadan oluşmuştur.
→Düz kas tabakasında, damara esneklik kazandıran elastik lifler bulunur.
→Endotelyum tabakası, tek tabakalı yassı epitelden oluşmuştur.
Kanın büyük dolaşımda atar damarlar ile vücuda dağılması:
***Toplar damar:
→Akciğer ve doku kılcallarından aldığı kanı, kalbe geri getirir.
→Akciğer toplar damarı hariç kirli kan taşır.
Not:
→Kapı toplar damarı, sindirim sistemi ve dalaktan aldığı kanı karaciğere getirir. Buna portal dolaşım denir.
→Embriyoda bulunan göbek bağı toplar damarı temiz kan taşır.
→Embriyo, bu damar aracılığı ile anneden gelen besin ve oksijeni alır.
Toplar damarın yapısı:
→Düz kas tabakasında elastik lifler yoktur.
→Toplar damarlarda, kanın tek yönde akmasını sağlayan yarım ay kapakçıkları bulunur.
Not: Kalbin üst kısmında bulunan toplar damarlarda (üst ana toplar damar ve akciğer toplar damarı)
yarım ay kapakçıkları bulunmaz.
***Kılcal damar:
→Atar damar ile toplar damar arasında bulunur.
→Tek tabakalı yassı epitelden oluşmuştur.
→Düz kas taşımaz.
Not: Böbrek nefronlarında bulunan glomerulus kılcalları, iki atar damar arasında bulunur. Bu damarlardaki
kan basıncı, çok yüksek ve sabit olduğundan çift katlı epitelden oluşmuşlardır.
Kılcal damarın görevleri:
→Kan ile dokular arasında madde alış-verişinin gerçekleşmesini sağlar. Bu damar, kanda bulunan besin ve
oksijenin dokulara iletilmesini, dokularda bulunan atık maddelerin ise oradan uzaklaştırılmasını sağlar.
→Akciğerden oksijenin alınmasını, karbondioksitin ise oradan uzaklaştırılmasını sağlar.
→Böbreklerde kanın süzülmesini sağlar.
Damarların karşılaştırılması:
Kanın akış hızı: Atar > Toplar > Kılcal
Kan basıncı: Atar > Kılcal >Toplar
Damar çapları: Toplar > Atar > Kılcal
Toplam damar çapı: Kılcal > Toplar >Atar
Toplam damar yüzeyi: Kılcal > Toplar > Atar
Damar duvarı kalınlığı: Atar > Toplar > Kılcal
