METABOLİZMA
*Metabolizma:
→Canlılarda gerçekleşen tüm yapım ve yıkım olaylarına, metabolizma adı verilir.
Metabolizma; anabolizma ve katabolizma olmak üzere 2' ye ayrılır.
**Anabolizma (özümleme, yapım):
→Küçük yapılı maddelerden, büyük yapılı maddelerin üretilmesine anabolizma denir.
Örnek: Yağ sentezi, protein sentezi, ATP sentezi, fotosentez...
**Katabolizma (yadımlama, yıkım):
→Büyük yapılı maddelerin, kendilerini oluşturan yapıtaşlarına parçalanmasına katabolizma denir.
Örnek: Fermantasyon, oksijenli solunum, nişasta sindirimi, ATP hidrolizi...
→Canlılardaki yapım ve yıkım olaylarının gerçekleşme oranları, yaşlara göre değişir.
Çocuklarda: Anabolizma > Katabolizma
Yetişkinlerde: Anabolizma = Katabolizma
Yaşlılarda: Anabolizma < Katabolizma
*Bazal metabolizma:
→Bir canlının sadece yaşaması için, harcaması gereken minimum enerji miktarına; bazal metabolizma denir.
Bir canlının bazal metabolizma hızı ölçülürken;
→Tam dinlenme hali (canlı hareketsiz olmalı)
→Açlık hal (canlı en az 12 saat önce yemek yemiş olmalı)
→Ortam sıcaklığı optimum ve sabit olmalıdır. (ortalama 25 ºC)
→Canlı uyanık olmalıdır.
Bir canlının bazal metabolizma hızı;
→Canlının birim zamanda ortama verdiği ısı
→Canlının birim zamanda kullandığı oksijen miktarı
→Canlının birim zamanda ortama verdiği karbondioksit miktarı belirlenerek hesaplanabilir.
Bazal metabolizma hızını etkileyen faktörler:
→Yaş: Çocuk > Yaşlı
→Cinsiyet: Erkek > Dişi
→Kilo: Zayıf > Kilolu
→Genetik faktörler: Yarış atlarının metabolizma hızı, normal atlardan daha fazladır.
→Yüzey / Hacim oranı: Yüzey / hacim oranı artarsa; metabolizma hızı artar.
→Sinirler: Sempatik sinirler metabolizma hızını artırırken, parasempatik sinirler ise azaltır.
→Sıcaklık: Çevre sıcaklığı artarsa; soğuk kanlı hayvanların metabolizma hızı artarken, sıcak kanlı hayvanların
metabolizma hızı yavaşlar.
*Metabolik reaksiyonlar:
**Hidroliz reaksiyonu (sindirim):
→Büyük moleküllü maddelerin, su ve enzim kullanılarak yapıtaşlarına parçalanmasına hidroliz denir.
Örnek:
Maltoz + H2O ----------> Glikoz + Glikoz
**Dehidrasyon reaksiyonu:
→Küçük yapılı maddelerden, büyük yapılı maddeler sentezlenirken su açığa çıkmasıdır.
Örnek:
3 Yağ asidi + 1 Gliserol -----------> Yağ + 3 H2O
**Endergonik reaksiyonlar:
→Bu reaksiyonların gerçekleşmesi sırasında, net enerji kullanılır.
Örnek:
→Tüm sentez reaksiyonları
→Kasların kasılması
→Sinirsel iletim
→Endositoz
→Ekzositoz
→Aktif taşıma
→ATP sentezi ( ADP + P + 7300 cal ----------> ATP + H2O)
**Ekzergonik reaksiyonlar:
→Bu reaksiyonların gerçekleşmesi sırasında net enerji açığa çıkar.
Örnek:
→Oksijensiz solunum (fermantasyon)
→Oksijenli solunum
→ATP hidrolizi ( ATP + H2O -----------> ADP + P + 7300 cal )
###########################################################################################
