|
|
BİYOMLAR
*Biyomlar:
→Yeryüzünde iklim koşullarına bağlı olarak; kendine özgü bitki ve hayvan topluluklarını barındıran, çok büyük
ekosistemlere biyom denir.
→Benzer biyomlar genellikle aynı enlemlerde bulunur.
→Enlem benzerliklerinin yanı sıra, aynı zamanda yükseltiler de biyomun oluşmasını etkiler.
→Biyomlar; karasal ve sucul biyomlar olmak üzere iki guruba ayrılır.
**Karasal biyomlar:
→Karasal biyomlar, daha çok baskın olan bitki örtüsüne göre adlandırılır.
Karasal biyomların klimografı:
***Tropikal yağmur ormanları:
→Ekvatoral kuşak ve yakınlarında bulunurlar.
→Yıllık yağış ve sıcaklık ortalaması çok yüksek olan ormanlardır.
→Her mevsimi yağışlı olup, yıllık yağış ortalaması 200 ile 400 cm arasındadır.
→Yıllık sıcaklık ortalaması ise 25 ile 29 oC arasındadır.
→Bu ormanlardaki canlı çeşitliliği çok fazla olup, yeryüzündeki canlı türlerinin yaklaşık olarak %70 kadarı
bu ormanlarda yaşar.
→Bitkilerden; eğreltiler, palmiyeler, bambu ve boyu 70 metreyi bulan bitki türleri bulunur.
→Bu ormanlarda aynı zamanda, başka bitkiler üzerinde yaşayan; orkide ve bromelia gibi epifit bitki türleri
de bulunur.
→Hayvanlardan; fil, şempaze, maymun, papağan, leopar, yılan, kurbağa, timsah, kartal ve çeşitli böcek türleri
bulunur.
***Ilıman bölge ormanları:
→Bunlar yaprak döken ve geniş yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlardır.
→Bu ormanlar; Kuzeydoğu Avrupa, Asya, Avusturalya ve Amerika' da bulunur.
→Her mevsim yağış görülmesine karşın, yıllık sıcaklık farkları fazladır.
→Bitkilerden; kavak, kestane, ıhlamur, kızılağaç, meşe, kayın, ceviz... bulunur.
→Hayvanlardan; ayı, sincap, vaşak, geyik, çeşitli kuş ve böcek türleri bulunur.
***İğne yapraklı ormanlar (tayga):
→Kutup bölgelerine yakın olan enlemlerde ve yükseltisi fazla olan bölgelerde bulunurlar.
→Bu ormanlar, Kanada ve Rusya' nın kuzeyinde (Sibirya bölgesi) çok yaygın olup, dünyanın farklı yerlerinde
ise parçalı bir yayılış gösterirler.
→Sibirya bölgesindeki bu ormanlara tayga ormanları ya da boreal ormanlar adı verilir.
→Yıllık sıcaklık ortalamaları çok düşük olup, bazı bölgelerde kışın sıcaklıklar - 50 oC' ye kadar düşmektedir.
→Bu ormanlarda yaprak dökmeyen, iğne yapraklı ve kozalaklı ağaçlar bol miktarda bulunur.
→Bitkilerden; sarı çam, kara çam, ladin, köknar, sedir ve sekoya sediri yaygın olarak bulunur.
→Hayvanlardan; alageyik, kar tavşanı, kurt, şahin, baykuş, kartal, samur, vaşak yaygın olarak bulunur.
***Çöller:
→Bitki örtüsünün hiç bulunmadığı ya da çok seyrek bulunduğu aşırı kurak alanlardır.
→Bunlar çok az yağış alan bölgeler olup, yıllık ortalama yağış miktarı 30 cm' den azdır.
→Çöller; sıcak ve soğuk çöller olmak üzere iki gruba ayrılır.
Sıcak çöller:
→Bunlar daha çok dönenceler arasında bulunurlar.
→Bu çöllerde, gece ile gündüz arasındaki sıcaklık farkları çok fazladır.
→Bitkilerden kaktüs ve çeşitli çalı türleri bulunur.
→Hayvanlardan; deve, kertenkele, yılan, akrep, çöl tilkisi, çöl kurbağası... yaşar.
Soğuk çöller:
→Bunlar daha çok Antartika kıtasında ve Gröndland’ ta bulunurlar.
→Bu çöller, buzullarla kaplı olduğu için bitki örtüsü yoktur.
→Yağış olan bölgelerde ise buzullar eridikten sonra bitkiler ortaya çıkar.
→Hayvanlardan; penguen, kutup tilkisi, fok, kutup ayısı, bazı kuş türleri... yaşar.
***Stepler:
→Bitki örtüsünün zayıf olduğu kurak alanlardır.
→Yazları sıcak ve kurak geçer.
→Kışları ise soğuk ve yağışı azdır.
→Bitkilerden kısa boylu otlar hakimdir.
→Hayvanlardan; koyun, bıldırcın, sincap, fare, yılan ve çeşitli böcek türleri bulunur.
***Çayırlar:
→Karasal iklim bölgelerinde, uzun boylu otlakların hakim olduğu yaşama alanlarıdır.
→Yazları sıcak ve kurak, kışları ise soğuk ve az yağışlı geçer.
→Yağış miktarı yetersiz olduğundan, orman oluşumu görülmez.
→Hayvanlardan; fil, zebra, antilop, geyik, kanguru, çeşitli kuş ve böcek türleri yaşar.
***Savanlar:
→Tropikal iklim bölgelerinde uzun boylu otlaklardan ve seyrek ağaçlardan oluşmuş yaşama alanlarıdır.
→Yıllık yağış ortalaması, tropikal yağmur ormanlarına göre daha azdır.
→Hayvanlardan; aslan, sırtlan, fil, çita, deve kuşu, zürafa, timsah, çeşitli kuş ve böcek türleri yaşar.
***Tundralar:
→Kutup bölgelerinin etrafında ve yüksek dağ teperlerinde bulunan; soğuk, rüzgarlı ve az yağış alan
yaşama alanlarıdır.
→Kutup bölgelerindeki tundraya arktik, yüksek dağ tepelerindeki tundraya ise alpin tundra adı verilir.
→Bu biyomda, buzullar yaygın olup yılın sadece 3 ayı buzsuz geçer.
→Bitki örtüsü bakımından fakir olup, ağaç türleri bulunmaz.
→Bitkilerden; karayosunu, ot, çalı türleri bulunur.
→Hayvanlardan; ren geyiği, minsk öküzü, kutup tilkisi, kutup ayısı, çeşitli kuş ve böcek türleri yaşar.
→Bu biyomun, yaz aylarında barındırdığı hayvan sayısı çok ama tür çeşidi sayısı azdır.
***Maki:
→Yaprak dökmeyen, kısa boylu ağaç ve çalılıklardan oluşur.
→Bu biyomda, akdeniz iklimi görülür.
→Yazları sıcak ve kurak, kışları ise ılık ve az yağışlıdır.
→Yıllık yağış ortalaması 30 ile 50 cm arasındadır.
→Bu biyomda, kuraklığa dayanıklı ama soğuğa karşı dayanıklı olmayan bitki türleri bulunur.
Örnek: Zeytin, defne, keçiboynuzu, zakkum, kocayemiş, meşe, çimenler, yabani otlar...
**Sucul biyomlar:
→Sucul biyomlar; tatlı su ve tuzlu su biyomları olmak üzere 2 gruba ayrılır.
***Tatlı su biyomları:
→Tatlı su biyomları; göl, akarsu ve sulak alanlar olmak üzere 3 gruba ayrılır.
►Göl biyomları:
→Bu biyomlarda; algler, siyanobakteriler, kamış, saz, nilüfer bitkisi, kurbağalar, kablumbağalar, karabatak,
göçmen kuş türleri, kabuklular, yumuşakçalar ile balıklardan levrek ve sazan bulunur.
►Akarsu biyomları:
→Bu biyomlarda; algler, karayosunları, düğün çiçekleri, kurbağalar, kablumbağalar, kabuklular, yumuşakçalar ile
balıklardan, alabalık, levrek ve sazan bulunur.
►Sulak alan biyomları:
→Sazlıklar, bataklıklar ve turbalıklar bu gruba girer.
→Bu biyomlardaki suyun oksijen oranı oldukça azdır.
→Bu biyomlarda; sazlar, kamışlar, çeşitli yosun türleri, göl zambakları, böcekçil bitkiler, kurbağa türleri, sıçanlar
ve kabuklular bulunur.
***Tuzlu su biyomları:
→Deniz ve okyanuslar bu gruba girer.
→Bu biyomlarda; algler, deniz anaları, mercanlar, süngerler, solucanlar, kabuklular, yumuşakçalar,
derisidikenliler, balina, yunus, fok, su samuru, deniz aslanı, penguen türleri ile çok çeşitli balık türleri bulunur.
###########################################################################################
|
|
|
|
