*Sarkomerin yapısı:




→Sarkomer, iki Z çizgisi arasında bulunur.

→Sarkomerin yapısında, kasın kasılmasında görev alan aktin ve miyozin iplikleri bulunur.

→İki aktin ipliği arasına H bandı denir.

→Miyozin ipliğinin boyuna A bandı denir.

→İki miyozin arasına I bandı denir.


→I ve H bantları ışığı az kırdığından, açık renkli görünürler. (izotrop bölge)



→A bandı ise ışığı çok kırdığından koyu rekli görünür. (anizotrop gölge)




*Kasların kasılma mekanizması:

→Kasların kasılma mekanizması Huxley hipotezi ile açıklanır.


**Huxley hipotezi:




→Kaslar kasıldığında, iki Z çizgisi birbirine yaklaşır. (sarkomerin boyu kısalır)

→H bandı kaybolur.

→I bandı daralır.

→A bandının boyu ise değişmez.


Not: Kaslar kasıldığında; kasın boyu kısalır, eni artar, hacmi ise değişmez.






*Kas kasılması sırasında enerjinin kullanım sırası:


1. İlk önce sitoplazmada bulunan ATP’ ler kullanılır.

ATP  + H₂O -------->  ADP + P + Enerji


2. Daha sonra kreatin~fosfat molekülünden ATP sentezlenir.

Kreatin~fosfat + ADP  -------> Kreatin  +  ATP


3. Ondan sonra oksijenli solunumla parçalanan glikozun ATP' si kullanılır.

Glikoz  + O2  ----------> CO2  + H2O + ATP


4. Çizgili kaslara yeteri kadar O2 gelmeğinde ise glikoz, laktik asit fermantasyonu ile parçalanır.

Glikoz  +  2ATP  --------->  2Laktik asit + 4 ATP



Not: Kaslar kasıldığında;

→ATP azalır

→ADP ve P artar

→Kreatin~fosfat azalır

→Kreatin artar

→Glikoz ve O2 azalır

→CO2, H2O ve ısı artar

→pH azalır



*Kas kasılmasının kimyasal fizyolojisi:






1. Motor nöronların akson uçlarından, asetilkolin hormonu salgılanır.

2. Kas hücresi zarı (sarkolemma) depolarize olur ve hücre içine Na⁺ geçmeye başlar.

3. Sarkoplazmik retikulum (kasın endpolazmik retikulumu) Ca⁺⁺ salgılamaya başlar.

4. Ca⁺⁺  aktin ve miyozin iplikleri arasına yayılır.




5. ATPaz enzimi aktifleşir.

6. ATP hidrolize olur.

ATP  +  H2O   ------------>  ADP  +  P + enerji
                         ATPaz


7. İki Z çizgisi birbirine yaklaşmaya başlar. (kas kasılır)





Not:

→Kaslar gevşerken de ATP kullanır.

→Kaslar gevşerken, Ca⁺⁺ sarkoplazmik retikuluma geri döner.



*Kasın kasılmasında ya hep ya hiç prensibi:

→Bir kasın kasılabilmesi için verilmesi gereken minimum uyartı şiddetine eşik değer denir.

→Bi kasa, eşik değerin altında uyartı verilirse kas kasılmaz.

→Kasa eşik değerde veya üzerinde uyartı verilirse, kas aynı şekilde kasılarak tepki verir.

→Buna ya hep ya hiç prensibi denir.



*Kas tonusu:

→Bir kasa, hiç uyartı verilmezse bile kas hafif kasılı olarak kalır.

→Buna kas tonusu denir.




→Böylece kaslar, her an kasılmak için hazırda beklemiş olur.


Not:

→Çizgili kasların tonusu orta beyin tarafından kontrol edilir.

→Baygınlık durumunda çizgili kaslarda kas tonusu görülmez.




*Kasın kasılma evreleri:

→Kasın kasılması; gizli, kasılma ve gevşeme evresi olmak üzere 3 evrede gerçekleşir.





**I. Gizli evre (latend):

→Kasa uyartının verilmesinden kasılmanın başlamasına kadar geçen süredir.


**II. Kasılma evresi:

→Bu evrede kas kasılır. (iki Z çizgisi birbirine yaklaşır)


**III. Gevşeme evresi:

→Bu evrede kas gevşer. (iki Z çizgisi birbirinden uzaklaşır)

Hız:  I  >  II  > III

Süre: III > II > I




*Fizyolojik tetanoz (kramp olayı):

→Bir kasa, artan frekanslarda uyartı verilirse, kas kasılır ama yeteri kadar gevşeyemez.

→Belli bir süre sonra kas, kasılı olarak kalır.

→Bu olaya fizyolojik tetanoz denir.





*Antagonist kaslar:

→Birbirine zıt olarak çalışan kaslardır.

→Bu kaslardan biri kasılırken, diğeri ise gevşer.

Örnek: Kol kasları, bacak kasları...



*Sinerjist kaslar:

→Birlikte kasılan kaslardır.

Örnek: Karın kasları, sırt kasları, düz kaslar...