DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
*Destek ve hareket sistemi:
→Destek ve hareket sistemi iskelet ve kaslardan oluşur.
**İskelet:
→İskelet; dış ve iç iskelet olmak üzere ikiye ayrılır.
***Dış iskelet:
→Cansızdır.
→Organik ve inorganik yapılıdır.
→Kaslar iskelete içten bağlıdır.
→Canlının büyümesini sınırladığından; eklem bacaklılarda her yıl değiştirilir.
→Dış iskelet; bazı yumuşakçalarda, eklem bacaklılarda ve kaplumbağalarda bulunur.
***İç iskelet:
→Canlıdır.
→Yapısında canlı hücrelerden başka, organik ve inorganik maddeler bulunur.
→Kaslar iskelete dıştan bağlıdır.
→Canlının büyümesini sınırlamaz.
→İç iskelet; süngerlerde, bazı yumuşakçalarda, derisi dikenlilerde ve omurgalılarda bulunur.
Not:
→Toprak solucanında hidrostatik iskelet bulunur.
→Hidrostatik iskelet, vücut sıvılarının oluşturduğu basıncın etkisi ile oluşur.
*Omurgalılarda iç iskelet:
→Omurgalılarda iç iskelet, kıkırdak ve kemikten oluşmuştur.
**Kıkırdak Doku:
→Kıkırdak doku hücreler ve ara maddelerden oluşmuştur.
→Kıkırdak hücresine kondrosit, ara maddeye ise kondrin denir.
→Hücreler ikili üçlü gruplar halinde, bir kapsül ile sarılmışlardır.
→Kıkırdak dokusunda sinir ve kan damarları bulunmaz.
→Bu doku bağ dokudan osmoz, difüzyon ve aktif taşıma ile beslenir.
→Kıkırdak doku; hiyalin , elastik ve fibröz (lifli) kıkırdak olmak üzere 3 kısımdan oluşmuştur..
***Hiyalin kıkırdak:
→Kıkırdaklı balıkların erginlerinin iskeletini oluşturur.
→Geri kalan omurgalıların embriyosunun iskeletini oluşturur.
→Gelişmenin 2. ayından sonra farklılaşarak kemiği oluşturmaya başlar.
→Soluk borusu, burun, kaburga uçları ve uzun kemiklerin uçları hiyalin kıkırdak olarak kalır.
***Elastik kıkırdak:
→Çok esnek bir yapısı vardır.
→Kulak kepçesi, kulak yolu, östaki borusu, burun ucunda, ses tellerinde, östaki borusunda ve gırtlak kapağında (epiglottis) bulunur.
***Lifli kıkırdak:
→Çok sağlamdır.
→Omurgalar arası disklerde, çatı kemiğinde, diz kapağında, kürek, köprücük ve kemiklerinin eklemlerinde bulunur.
Kıkırdağın görevi:
→Kıkırdaklı balıkların erginlerinin iskeletini oluşturur.
→Geri kalan omurgalıların embriyosunun iskeletini oluşturur.
→Gelişmenin 2. ayından sonra farklılaşarak kemiği oluşturmaya başlar.
→Bazı yerler kıkırdak olarak kalır.
→Bulunduğu organa esneklik kazandırır.
→Uzun kemiklerin aşınmasını engeller.
→Uzun kemiklerde bulunan epifiz plağı, kemiğin boyuna büyümesini sağlar.
**Kemik Doku:
→Kemik doku, hücreler ve ara maddelerden oluşmuştur.
→Kemik hücresine osteosit; ara maddeye osein denir.
→Oseinde az miktarda organik ve bol miktarda inorganik (Ca, P, K, Mg…) madde bulunur.
→Kemik hücreleri, kemikte lakün adı verilen boşluklarda bulunur.
→Yeni kemik hücresi üreten hücrelere osteoblast denir.
Kemik doku; sert ve süngerimsi kemik dokus olmak üzere iki kısımdan oluşmuştur.
***Sert (sıkı) kemik doku:
→Uzun kemiklerin gövdesini oluşturur.
→Uzun kemiklerin baş kısmındaki süngerimsi kemik dokunun üzerinde bulunur.
→Yassı, kısa ve düzensiz şekilli kemiklerin dış kısmında bulunur.
→Sadece uzun kemiklerin gövdesinin iç kısmında sarı ilik vardır.
→Sarı ilik granülsüz akyuvar üretir.
→Sert kemik dokuda, kemikte boyuna uzanan havers kanalı bulunur.
→Havers kanalını enine kesen kanallara walkman kanalı denir.
→Bu kanallardan kan damarı ve sinirler geçer.
→Sert kemik dokunun dış kısmında periost adı verilen, bağ dokudan oluşmuş kemik zarı bulunur.
→Periost; kemiği besler, kırılan kemiği onarır ve kemiklerin enine büyümesini sağlar.
Uzun kemiğin yapısı:
***Süngerimsi kemik dokusu:
→Uzun kemiklerin baş kısmında ve diğer kemiklerin iç kısmında bulunur.
→Kırmızı ilik taşır.
→Kırmızı ilik alyuvar, granüllü akyuvar ve kan pulcukları üretir.
Kemik dokunun görevleri:
→Vücudun dik durmasını sağlar.
→Kaslarla birlikte vücudun hareketi sağlar.
→Vücudun büyümesini sağlar.
→İç organları korur.
→İç organlara tutunma yüzeyi oluşturur.
→Mineral depolar.
→Kan üretir.
Kemik dokunun gelişimi için gerekli olan faktörler:
→A vitamini eksikliğnde kemik büyümesi yavaşlar.
→C vitamini eksikliğinde kemiklerde kırılganlık artar.
→D vitamini eksikliğinde çocuklarda raşitizm, yetişkinlerde ise osteomalazi hastalığı oluşur.
→D vitamini kemiklerde kalsiyum ve fosforun birikmesini sağlar.
###########################################################################################
| 
