LİPİDLER (YAĞLAR)
***Lipidler:
→Yapılarında; karbon, hidrojen ve oksijen atomları bulunur.
→Bazı lipidlerde bunların yanında; azot, kükürt ve fosfor bulunabilir.
→Suda çözünmezler.
→Eter, aseton, kloroform ve benzen gibi organik çözücülerde çözünürler.
→Sindirilmeden hücre zarından geçemezler. (steroidler hariç)
→Lipidler; bileşik lipidler, steroidler, nötr yağlar ve mumlar olmak üzere 4 kısımda incelenir.
►Bileşik lipidler:
→Yağ asitlerinin diğer bileşiklerle yaptığı tepkimeler sonucu oluşurlar.
→Bileşik lipidlere; fosfolipid , glikolipid ve lipoprotein örnek olarak verilebilir.
→Bunlar hücre zarının yapısına katılır.
Fosfolipid:
→Fosfolipidin yapısında; 2 yağ asidi, 1 gliserol, 1 fosfat ve 1 kolin adı verilen azotlu bir bileşik bulunur.
Not:
→Glikolipidlerde gliserol bulunmaz.
►Steroidler:
→Yağ asidi benzeri bir moleküle sahip olan lipidlerdir.
→Yapılarında gliserol bulunmaz.
→Kolesterol, D vitamini, safra tuzları ve bazı hormonlar (aldosteron, kortizol, östrojen, progesteron ve testosteron) örnek olarak verilebilir.
Kolesterol:
→Kolesterol, hayvanların kan plazmasında ve hücre zarında bulunur.
→Hücre zarının sağlamlığını arttırır.
→Aynı zamanda hayvanlar kolesterolü kullanarak; D vitamini, safra tuzları ve steroit hormonları üretir.
Not:
→Bitkilerde kolesterol bulunmaz.
►Nötral yağlar (trigliseritler):
→3Yağ asidi ve 1 Gliserolün birleşmesinden oluşurlar.
→Sindirilmeden hücre zarından geçemezler.
→Yapılarında ESTER bağı bulunur.
Ester bağı sayısı = H2O sayısı
Nötral yağlar, doymuş ve doymamış yağlar olmak üzere iki gruba ayrılır.
►►Doymuş yağlar:
→Yapılarındaki yağ asitleri hidrojene doymuştur.
Örnek: Bütirik asit, laurik asit, palmitik asit, stearik asit...
→Karbon atomları arasında tekli bağlar bulunur.
→Katı yağlardır.
→Hayvanlarda bulunur.
►►Doymamış yağlar:
→Yapılarındaki yağ asitleri hidrojene doymamıştır.
Örnek: Oleik asit, linoleik asit, linolenik asit, arahidonik asit...
→Karbon atomları arasında çiftli bağlar bulunur.
→Sıvı yağlardır.
→Bitkilerde bulunur.
Not:
→Doymamış yağların, yapay olarak hidrojenle doyurulması sonucunda; margarinler elde edilir.
→Hayvanların üretemeyip te dışardan aldıkları yağ asitlerine, esansiyel (temel) yağ asitleri denir.
Örnek: Linoleik asit, linolenik asit, arahidonik asit (araşidonik asit)
Yağların görevleri:
→Canlıların yedek enerji deposudur.
→Enerji verici ve yapıcı-onarıcı olarak görev yaparlar.
→Özkütleleri az olduğundan, kuşların uçmasını kolaylaştırır. (Kütlesine oranla yüksek enerji depolar)
→İç organlara mekanik desteklik sağlar.
→İç organları darbelere karşı korur.
→Soğuk yerlerde yaşayan hayvanlarda ısı kaybını azaltır.
→Oksijenle yakıldıklarında, bol miktarda metabolik su açığa çıkar. Kış uykusuna yatan hayvanların,
çölde yaşayan hayvanların ve göçmen kuşların su ihtiyacını karşılar.
►Mumlar:
→Yapılarında gliserolden daha büyük alkoller bulunur.
→Bitki ve hayvanlarda bulunurlar.
→Bitkilerde, koruyucu ve su kaybını azaltıcı olarak görev yaparlar.
→Hayvanlarda, vücut ısısının korunmasında ve ısı kaybının azaltılmasında görev yaparlar.
→Aynı zamanda arılar, bal mumu ile yuvalarını yapar.
Örnek: Arı mumu (bal mumu), lanolin (yün yağı), karnauba mumu (bitkisel)
###########################################################################################
| 
