MONOSAKKARİTLER VE DİSAKKARİTLER
►Monosakkaritler:
→Tek bir şeker molekülünden oluşmuşlardır.
→Genel formülleri CnH2nOn şeklindedir.
→Sindirime uğramazlar.
→Hücre zarından geçebilirler.
→Suda çözünürler.
→Yapılarında; en az 3, en fazla 8 karbon atomu bulunur.
→Canlılar için en önemli olanları; 3,5 ve 6 karbon atomu taşıyanlarıdır.
►►Triozlar:
→Yapılarında 3 karbon atomu bulunur.
→Genel formülleri C3H6O3 şeklindedir.
→Gliseraldehit örnek olarak verilebilir.
→Gliseraldehit fotosentez ve solunum tepkimelerinde kullanılır. (PGAL)
→Aynı zamanda organik bileşiklerin birbirine dönüşümünde görev alır.
►►Pentozlar:
→Yapılarında 5 karbon atomu bulunur.
→Pentozlar; riboz ve deoksiriboz olmak üzere iki gruba ayrılır.
►►►Riboz:
→RNA, ATP, NAD , NADP ve FAD moleküllerinin yapısında bulunur.
►►►Deoksiriboz:
→DNA molekülünün yapısında bulunur.
►►Heksozlar:
→Yapılarında 6 karbon atomu bulunur.
→Genel formülleri C6H12O6’ dır.
→Hekzoslar; glikoz, früktoz ve galaktoz olmak üzere 3 gruba ayrılır.
►►►Glikoz:
→Fotosentez ve kemosentez yapan canlılar tarafından sentezlenir.
→Meyvelerde ve kanda bol miktarda bulunur.
→Bütün canlılar tarafından solunum reaksiyonlarında kullanılır.
►►►Früktoz:
→Bitkiler tarafından üretilir.
→Meyvelerde bol miktarda bulunur.
►►►Galaktoz:
→Memeli hayvanlar tarafından üretilir.
→Sütte bulunur.
Not:
→Bütün hekzoslar aynı atomlardan oluşmasına karşın, atomların dizilişleri farklı olduğundan;
farklı kimyasal özelliklere sahiptir.
→Glikoz, früktoz ve galaktoz, hücre zarından direkt geçtiğinden hayvan hücrelerinde bulunabilir.
→Hücre zarından geçiş hızları: Galaktoz > Glikoz > Früktoz
►Disakkaritler:
→İki monosakkarit molekülünün birleşmesinden oluşur.
→Yapılarında glikozit bağı bulunur.
→Sindirilmeden hücre zarından geçemezler.
→Suda çözünürler.
→Disakkaritler; maltoz, sakkaroz, ve laktoz olmak üzere 3 gruba ayrılır.
►►Maltoz:
→İki glikoz molekülünün birleşmesinden oluşmuştur.
→Bitkiler tarafından sentezlenir.
→Arpa şekeri olarak bilinir.
►►Sükroz (sakkaroz):
→Bir glikoz ve bir früktoz molekülünün birleşmesinden oluşmuştur.
→Bitkiler tarafından sentezlenir.
→Çay şekeri olarak bilinir.
►►Laktoz:
→Bir glikoz ve bir galaktoz molekülünün birleşmesinden oluşmuştur.
→Memeli hayvanlar tarafından sentezlenir.
→Süt şekeri olarak bilinir.
Not:
→Maltoz ve sükroz, hayvan hücrelerinde bulunmaz.
→Maltoz ve sükroz, otçul ve hem otçul-hem etçil beslenen hayvanların bağırsaklarında bulunur.
