**Konu veya problem belirlenir.
Örnek: Bitkilerin fotosentez yapması için ne gereklidir?
**Gözlem yapılır.
→Bilgi toplamak için yapılan çalışmalara gözlem denir.
→Gözlem; nitel ve nicel gözlem olmak üzere ikiye ayrılır.
***Nitel gözlem:
→Sadece duyu organlarıyla yapılır.
→Kesinlik belirtmediğinden, bilimsel çalışmalarda çok fazla kullanılmaz.
Örnek: Ortalama 3 kg, uzun boylu, dikenli, sıcak, soğuk…
***Nicel gözlem:
→Duyu organları ve ölçü aleti kullanılarak yapılır.
→Kesin bir sonuç belirttiğinden, bilimsel çalışmaların temelini oluşturur.
Örnek: 120 metre, 50 Kg, 7 kişi…
**Veriler toplanır.
→Gözlemler sonucu elde edilen bilgilere veri denir.
→İyi bir hipotez kurabilmek için, çok sayıda veri bir araya getirilir.
*Hipotez (Varsayım) kurulur.
→Eldeki verilere dayanarak, problem için önerilmiş olan geçici çözüm yoluna hipotez denir.
Örnek: Bitkilerin fotosentez yapabilmesi için ışık gereklidir.
İyi bir hipotez şu özelliklere sahip olmalıdır:
→Problemle ilgili tüm verileri kapsamalıdır.
→Gözlem ve deneylere açık olmalıdır.
→Yeni gerçeklerin tahmin edilmesine olanak vermelidir.
→Kesin olmamalıdır.
**Hipoteze dayalı tahminler yapılır.
→Hipoteze dayalı yapılan tahmin; ‘’eğer hipotezim doğru ise, … olmalıdır’’ şeklinde yapılır.
Örnek: Eğer bitkilerin fotosentez yapması için ışık gerekli ise, karanlık bir ortamda bitki gelişemez.
**Kontrollü deneyler yapılır.
→Kurulan hipotezin doğru olup olmadığı, kontrollü deneyler yapılarak belirlenir.
→Kontrollü deneyler yapılırken en az 2 deney düzeneği hazırlanır.
→Bunlardan bir tanesi deney grubu, diğeri ise kontrol grubudur.
→Deney grubu ile kontrol grubu arasında, etkisi araştırılan faktör hariç; diğer faktörler aynı olmalıdır.
→Böylece o faktörün, deney sonucuna etki edip etmediği kontrol edilir.
→Deney grubu ile kontrol grubu arasında, birden fazla faktör farklıysa; kontrollü deney yapılamaz.
→Yapılan kontrollü deneyler hipotezi desteklerse, hipotez doğrudur.
→Hipotezi desteklemezse hipotez yanlıştır.
→Böylece yeni bir hipotez kurulur.
Not:
→Deneme-yanılma esasına göre yapılan deneye, ampirik deney denir.
→Ampirik deneyler bilimsel çalışmalarda çok fazla tercih edilmez.
**Teori (kuram):
→Tam olarak ispatlanmamış ama aynı zamanda çürütülememiş olan çok güçlü hipotezlere teori denir.
→Teoriler yeni gözlem ve deneylerle sürekli desteklenir.
Örnek: Evrim teorisi, İzafiyet teorisi…
**Kanun (yasa):
→Tam olarak ispatlanmış olan, evrensel gerçeklere kanun denir.
Örnek: Yer çekimi kanunu, Suyun kaldırma kanunu…
*Bilim adamında bulunması gereken özelikler:
→Çalışkan olmalıdır.
→Akılcı olmalıdır.
→Meraklı olmalıdır.
→Ön yargıdan uzak (objektif) olmalıdır.
→Sabırlı olmalıdır.
→Şüpheci olmalıdır.
→Diğer bilim adamlarının çalışmalarından faydalanmalıdır.
→Bilgilerini paylaşmalıdır.
###########################################################################################
