→Balıklarda, yutakla bağlantılı, 4 solungaç yayından oluşmuş bir çift solungaç bulunur.
→Kemikli balıklarda, solungaçların üzerinde solungaç kapakları (operkulum) bulunur.
→Kıkırdaklı balıklarda 5 solungaç yayı bulunur ve solungaçların üzerinde solungaç kapakları bulunmaz.
→Balıklar suyu ağızlarından alıp, solungaçlardan verirler.
→Su solungaçların arasından geçerken, kılcal damarlarla gaz alışverişi gerçekleşir.
→Sudaki oksijen oranı, havadan 10 kat daha düşüktür.
→Bu problem ters akım prensibi ile çözülür.
Ters akım prensibi:
→Kılcal damarlardaki kanın akış yönü ile, solungaç yayları arasındaki suyun akış yönü birbirine zıttır.
→Bunun sayesinde balıklar, suyun oksijeninden maksimum derecede faydalanır.
→Sudaki oksijenin yaklaşık olarak %85’ i kılcal damarlara geçer.
→Ters akım prensibi olmasaydı balıklar sudaki oksijenin sadece %50’ sinden faydalanabilirdi.
→Bazı balıklarda yemek borusunun üst kısmında hava keseleri vardır.
→Hava keselerinde, gaz bezi aracılığı ile kandan alınan gazlar bulunur.
→Balık hava kesesi sayesinde, öz kütlesini ayarlar.
→Balık yukarı çıktığında; hava kesesindeki havanın bir kısmı, oval lop tarafından boşaltılır.
→Balık derinlere daldığında, gaz bezi sayesinde kandan aldığı gazlar ile hava kesesindeki hava miktarı artar.
→Böylece balık hava kesesi sayesinde, bulunduğu derinlikte batmadan durabilir.
→Akciğerli balıklarındaki hava keseleri yutakla bağlantılı olup; solunum organı olarak iş görür.
→Bu hava keselerinin etrafında bol miktarda kılcal damar bulunur.
→Bu balıklar bataklıklarda yaşar.
→Sular kuruduğu zaman solungaç solunumu yapamazlar.
→Balıklar, bu hava keseleri sayesinde atmosferin oksijeninden direkt faydalanır.
*Kuşlarda akciğer solunumu:
→Kuşlarda gelişmiş akciğerler bulunur.
→Akciğerlerine bağlı hava 8-9 hava kesesi bulunur.
→Hava keseleri, bazı kemiklerin (pneumatik kemikler) içlerine kadar uzanır.
→Kuşlar nefes alırken, temiz hava arkadaki hava keselerine geçer. Akciğerdeki kirli hava öndeki hava keselerine geçer.
→Kuşlar nefes verirken, arka hava kesesindeki temiz hava, akciğerlere geçer. Akciğerlerdeki kirli hava dışarı verilir.
→Kuşlarda akciğerlerdeki havanın akımı hep tek yönde olur. (sadece ileri doğru)
→Kuşların akciğerlerinde, çok ince olan borucuklar bulunur. Bu borucuklara; parabronş denir.
→Parabronşların etrafında bol miktarda kılcal damarlar bulunur.
→Gaz değişimi parabroşlar ile kılcal damarlar arasında gerçekleşir.
→Kuşlarda da balıklarda olduğu gibi ters akım prensibi bulunur.
→Kılcal damarlarda akan kanın akış yönü ile, parabronşlardan geçen havanın akım yönü birbirine zıttır.
→Bu nedenle kuşlar havanın oksijeninden maksimum derecede faydalanır.
→Kuşlar hava keseleri ve ters akım sayesinde, havanın kimsi basıncının çok düşük olduğu yüksekliklerde bile (350 mm Hg) çok rahat uçabilir.
Not:
→Kuşlarda, soluk borusunun alt kısmında, bronşların dallandığı yerde; bir çift ses telleri bulunur.
→Kuşlar, ses tellerini birbirinden bağımsız bir şekilde kullanabildiklerinden dolayı, güzel melodiler oluşturabilirler.
###########################################################################################
