HÜCRE BÖLÜNMESİ
*Hücre bölünmesi:
→Hücre bölünmesi; mitoz ve mayoz bölünme olmak üzere ikiye ayrılır.
**Mitoz bölünme:
→Bir hücreden iki hücre oluşur.
→Kromozom sayısı değişmez.
→Çeşitlilik olmaz.
Mitozun amacı:
→Tek hücreli canlılarda, üremeyi sağlar.
→Çok hücreli canlılarda; büyüme, gelişme ve rejenerasyonu (yenilenme) sağlar.
→Bazı çok hücreli canlılarda üremeyi sağlar. (deniz yıldızı, planarya, hidra ...)
→Mitoz bölünme; interfaz, profaz, metafaz, anafaz ve telofaz olmak üzere, 5 evrede gerçekleşir.
***İnterfaz evresi:
→Bölünmeye hazırlık evresidir.
→Bu evrede hücre büyür.
→Sitoplazma ve organel miktarı iki katına çıkar.
→DNA kendini eşler.
***Profaz evresi:
→Çekirdek bölünmesinin ilk evresidir.
→Kromotin iplik, kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluşturur.
→Her bir kromozomda, iki kromatid bulunur.
→Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur.
→Sentrozomlar iğ ipliklerini oluşturmaya başlar ve hücrenin zıt kutuplarına doğru çekilir.
→Profaz sonunda çekirdek zarı, tamamen kaybolur ve iğ iplikleri kromozomlara bağlanır.
Not:
→Bitkilerde sentrozom bulunmadığından, iğ iplikleri sitoplamadaki proteinler tarafından oluşturulur.
***Metafaz evresi:
→Kromozomlar hücrenin hücrenin ortasında yan yana dizilirler.
→Sentrozomlar zıt kutuplarda bulunur.
***Anafaz evresi:
→Sentrozomlar iğ iplikleri ile kardeş kromatidleri, çekerek birbirinden ayırır.
→Anafaz evresi sonunda, kardeş kromatidler zıt kutuplarda toplanır.
Not:
→Mitoz bölünmede kardeş kromatidler ayrıldığından, kromozom sayısı değişmez.
***Telofaz evresi:
→Kromatidler çözülerek tekrar kromotin iplik haline geri döner.
→Kromatin iplik çevresinde çekirdek zarı oluşur.
→Çekirdek içinde çekirdekçik oluşur.
→İğ iplikleri kaybolur.
→Telofaz evresinin sonunda bir hücrede, iki çekirdek bulunur.
→Böylece çekirdek bölünmesi tamamlanmış olur.
Sitoplazma bölünmesi (sitokinez):
→Çekirdek bölünmesinden hemen sonra sitoplazma bölünmesi başlar.
→Hayvanlarda, sitoplazma boğumlanarak bölünür.
→Bitkilerde ise hücre çeperi bulunduğundan; sitoplazma boğumlanarak bölünemez.
→Bu nedenle bitkilerde, ara lamel (orta lamel) oluşturularak hücre bölünür.
→Böylece, mitoz bölünme sonunda; bir hücreden aynı genetik şifreye sahip iki hücre oluşur.
Örnek: Bir hücre 5 mitoz bölünme geçiriyor. Bölünme sonunda ortamda kaç hücre bulunur?
Çözümü:
25 = 32 hücre
bulunur.
Not:
→Sinir hücreleri, sentrozomlarını kaybettiğinden dolayı bölünemez.
→Olgun memeli alyuvarları, çekirdek ve organellerini kaybettiğinden dolayı bölünemez.
→Çizgili kas hücreleri, aşırı farklılaştıklarından dolayı bölünmez.
→Yumurta ve sperm hücresi, mitoz bölünme geçirmez.
Mitoz bölünmede kromozom sayısının ve DNA miktarının evrelere göre değişimi:
###########################################################################################
| 
