Örnek: Heterozigot uzun boylu bir anne ile heterozigot uzun boylu bir babadan, oluşacak olan çocukların;
a) Fenotip oranları kaçtır?
b) Genotip oranları kaçtır?
[ Uzun boy: baskın (A), kısa boy: çekinik (a) ]
Çözümü: 1. yol:
Heterozigot uzun boylu anne: Aa
Heterozigot uzun boylu baba: Aa
a) Fenotip oranı: %75 uzun boylu, % 25 kısa boylu
b) Genotip oranı: %25 AA, %50 Aa, %25 aa
2. yol: Punnet karesi ile çaprazlama:
→Önce anne ve babanın oluşturabileceği gamet (üreme hücresi) çeşitleri punnet karesine yazılır.
→Daha sonra gametler çaprazlanır.
a) Fenotip oranı: %75 uzun boylu, % 25 kısa boylu
b) Genotip oranı: %25 AA, %50 Aa, %25 aa
Örnek: Heterozigot kıvırcık saçlı bir anne ile homozigot kıvırcık saçlı bir babadan, oluşacak olan çocukların;
a) Fenotip oranları kaçtır?
b) Genotip oranları kaçtır?
[ Kıvırcık saç: baskın (A), düz saç: çekinik (a) ]
Çözümü: 1. yol:
Heterozigot kıvırcık saçlı anne: Aa
Homozigot kıvırcık saçlı baba: AA
a) Fenotip oranı: %100 kıvırcık saçlı
b) Genotip oranı: %50 AA, %50 Aa
2. yol: Punnet karesi ile çaprazlama:
→Önce anne ve babanın oluşturabileceği gamet çeşitleri punnet karesine yazılır.
→Daha sonra gametler çaprazlanır.
a) Fenotip oranı: %100 kıvırcık saçlı
b) Genotip oranı: %50 AA, %50 Aa
*Eksik baskınlık:
→Bazı karakterlerde allel genler, birbirine tam baskınlık göstermezler.
→Böyle bir durumda, bireyler bu karakterler yönünden heterozigot olduklarında; her iki karakterin karışımı bir özellik
ortaya çıkar.
→Eksik baskınlığa; aslan ağzı ve akşam sefası bitkilerindeki çiçek rengi genleri örnek olarak verilebilir.
→Bu bitkilerde; kırmızı ve beyaz çiçek rengi genleri, birbirlerine karşı eksik baskınlık gösterir.
Kırmızı çiçek geni: K
Beyaz çiçek geni: B
KK: Kırmızı renkli çiçek
BB: Beyaz renkli çiçek
KB: Pembe renkli çiçek
Örnek: Kırmızı ve beyaz renkli iki akşam sefası bitkisi çaprazlanıyor. Bu çaprazlama sonucunda oluşacak olan bitkilerin,
F2 dölündeki fenotip oranları ne olur?
Çözümü:
→Yapılan birinci çaprazlama sonucunda oluşan bireylere F1 dölü denir.
→F1 dölündeki bireyler, kendi arasında çaprazlandığında; F2 dölü elde edilir.
Not:
→Bazı genler kendi arasında eşbaskın olarak etki gösterirler.
→Eşbaskın genlerin çaprazlaması da eksikbaskın genler gibi yapılır.
→İnsandaki A ve B kan grubu genleri, eşbaskın genlere örnek olarak verilebilir.
→Eşbaskın genlerin her ikisi de, fenotipte etkilerini gösterirler.
*Çok allellilik:
→Canlılardaki bazı karakterler, ikiden fazla allel gen tarafından kontrol edilir.
→İnsanlardaki AB0 kan grubu, bu duruma örnek olarak verilebilir.
→AB0 kan grubu, 3 allel gen tarafından kontrol edilir.
→Bu genlerden; A ve B genleri birbirine karşı eşbaskın; 0 geni ise çekiniktir.
→Bir bireyde aynı karakterle ilgili olarak, aynı anda en fazla 2 allel gen bulunacağından; AB0 kan grubu ile ilgili
4 farklı kan grubu fenotipi ortaya çıkar.
Örnek: Heterozigot A kan gruplu bir anne ile heterozigot B kan gruplu bir babanın, 0 kan gruplu bir çocuğunun olma
ihtimali kaçtır?
Örnek: Heterozigot B kan gruplu bir anne ile 0 kan gruplu bir babanın, B kan gruplu bir çocuğunun olma ihtimali kaçtır?
*Rh kan grubu:
→Rh kan grubu; Rh (+) ve Rh (-) genleri tarafından kontrol edilir. Rh (+) geni, Rh (-) genine karşı baskındır.
Rh (+) geni: baskın (R)
Rh (-) geni: çekinik (r)
Örnek: Heterozigot Rh (+) kan gruplu bir anne ile heterozigot Rh (+) kan gruplu bir babanın, Rh (-) kan gruplu
bir çocuğunun olma ihtimali kaçtır?
Örnek: Heterozigot Rh (+) kan gruplu bir anne ile heterozigot Rh (+) kan gruplu bir babanın, heterozigot Rh (+)
kan gruplu bir çocuğunun olma ihtimali kaçtır?
###########################################################################################
