BESLENME İLİŞKİLERİ
*Ekoloji:
→Canlıların birbirleriyle ve yaşadıkları ortamla olan ilişkilerini inceleyen bilim dalına ekoloji denir.
Ekolojik birimlerin küçükten-büyüğe doğru sıralanması:
**Tür:
→Birbirine benzeyen ve çiftleştiklerinde verimli döller veren bireyler topluluğudur.
Örnek: İnsan, hamsi balığı, kangal köpeği, Amasya elması, kara çam…
Not:
→Aynı türdeki canlıların kromozom sayısı aynıdır.
→İki canlının kromozom sayısı aynı ise kesinlikle aynı tür olduğunu söyleyemeyiz.
→Farklı türdeki canlıların da kromozom sayısı aynı olabilir.
Örnek: İnsan ve moli balığında 46 kromozom vardır.
→Kromozom sayısı gelişmişlik ifade etmez.
Örnek: Eğrelti otunda 500 kromozom vardır.
**Populasyon:
→Belli bir bölgede yaşayan aynı türe ait bireylerin oluşturduğu topluluğa populasyon denir.
Örnek: Karadenizdeki hamsi balıkları, Sivastaki kangal köpekleri…
**Komünite:
→Belli bir yerde yaşayan ve aralarında etkileşim olan canlılar topluluğuna komünite denir.
→Kommuniteler birden fazla sayıda populasyondan oluşur.
Örnek: Karadenizdeki balıklar, Amazon ormanlarındaki canlılar, kutuplardaki hayvanlar...
**Ekosistem:
→Belli bir bölgede yaşayan canlılar ve cansızlardan oluşmuş olan bir yaşama birliğine ekosistem denir.
Örnek: Göl, nehir, deniz, orman, dağ, çöl…
**Biyosfer:
→Dünyadaki tüm ekosistemler toplamıdır.
*Canlılar arasındaki beslenme ilişkileri:
→Canlılar beslenme şekillerine göre; üreticiler, tüketiciler ve ayrıştırıcılar olmak üzere 3 gruba ayrılır.
**Üreticiler:
→Kendi besinlerini kendileri üreten canlılardır.
→Fotosentez yapan canlılar bu gruba girer.
→Bunlar, besin zincirinin ilk basamağını oluştururlar.
**Tüketiciler:
→Hazır besin kullanan canlılardır.
→Diğer canlıları, besin olarak tüketen canlılar bu gruba girer.
→Bunlar, besin zincirinde ikinci basamaktan itibaren bulunmaya başlarlar.
→Tüketiciler; birinci, ikinci ve üçüncü dereceden tüketiciler olmak üzere 3 gruba ayrılır.
***Birinci dereceden tüketiciler (otçullar):
→Otla beslenen canlılar bu gruba girer.
→Bunlar, besin zincirinin ikinci basamağını oluştururlar.
Örnek: Çekire, koyun, keçi, deve, at, zürafa...
***İkinci dereceden tüketiciler (etçiller):
→Otçul beslenen canlıları, besin olarak tüketen canlılar bu gruba girer.
→Bunlar, besin zincirinin üçüncü basamağını oluştururlar.
Örnek: Kurbağa, yılan, kedi, köpek, aslan, kartal...
***Üçüncü dereceden tüketiciler (hem etçil-hem otçullar):
→Hem üretici-hem de tüketici canlıları, besin olarak tüketen canlılar bu gruba girer.
→Bunlar, besin zincirinin dördüncü basamağını oluştururlar.
Örnek: İnsan, ayı, fare, maymun...
**Ayrıştırıcılar (çürükçüller):
→Canlıların atıklarını ve ölülerini çürütürek beslenen canlılardır.
→Bunlar besin zincirinin ikinci basamağından itibaren, tüm basamaklarında bulunurlar.
Örnek: Bazı bakteriler ve bazı mantarlar
*Besin zinciri ve besin ağı:
→Besinlerde depolanmış olan enerjinin, canlılar arasındaki beslenme ilişkisi yoluyla; bir canlıdan diğer bir canlıya
aktarılmasına besin zinciri denir.
→Ekosistemde bulunan besin zincirlerinin hepsine birden besin ağı denir.
Örnekler:
→Bir kara ekosisteminde kurbağa sayısı azalırsa;
→Bir deniz ekosisteminde zooplankton sayısı azalırsa;
→Bir deniz ekosisteminde levrek sayısı artarsa;
**Besin piramidi:
→Besin ağında bulunan canlıları, beslenmelerine göre ayrı ayrı gruplara yerleştirdiğimizde besin piramidini
elde ederiz.
Not:
→Besin piramidindeki enerji kaybı, canlılar tarafından kullanılmayan enerjidir.
Örnek: Ortama verilen ısı, sindirilmemiş besinler...
###########################################################################################
