HÜCRE (6.sınıf)
→Canlıların, canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre adı verilir.
Canlıları oluşturan yapı birimlerinin küçükten büyüğe doğru sıralaması:
Örnekler:
Atom: Karbon atomu (C)
Molekül: Protein
Hücre: Deri hücresi
Doku: Kemik doku:
Organ: Ayak
Sistem: Sinir sistemi
Organizma: İnsan
Hücrenin yapısı:
→Hücrenin yapısı; hücre zarı, sitoplazma ve çekirdek olmak üzere 3 gruba ayrılır.
1. Hücre zarı: Hücreyi dışarıdan saran; canlı, esnek, seçici-geçirgen ve saydam bir zardır.
→Yapısında por adı verilen delikler bulunur.
→Porlar hücre zarına seçici-geçirgen özelliği kazandırır.
→Küçük maddeler porlardan geçerken, büyük maddeler ise geçemez.
Hücre zarının görevleri:
→Hücreyi korur, hücreye şekil verir ve madde giriş-çıkışını kontrol eder.
Bitki, bakteri ve mantarların hücre zarının dışında hücre duvarı (hücre çeperi) bulunur.
Hücre duvarı:
→Cansızdır.
→Seçici geçirgen değildir. (tam geçirgendir).
Hücre duvarının görevleri:
→Hücreyi korur ve hücreye sağlamlık kazandırır.
2. Sitoplazma:
→Hücre zarı ile çekirdek arasını dolduran; yarı akışkan, saydam bir maddedir.
→İçerisinde; su, mineraller, besinler, vitaminler, organeller ve atık maddeler bulunur.
Sitoplazmanın görevleri:
→Hücredeki yaşamsal olayların gerçekleştiği yerdir.
→Organellere yataklık yapar ve onların ihtiyaç duydukları maddeleri bulundurur.
Organeller: hücredeki temel yaşamsal olayların gerçekleştiği yerlerdir.
→Organeller; ribozom, endoplazmik retikulum, golgi aygıtı, lizozom, mitokondri, koful, sentrozom ve plastidler
olmak üzere 8 gruba ayrılır.
a. Ribozom:
Görevi: Protein üretir.
b.Sentrozom (sentrioller):
→Sadece hayvan hücrelerinde bulunur.
Görevi: Hücre bölünmesinde görevlidir.
c. Endoplazmik retikulum:
Görevleri:
→Hücre içinde madde taşır.
→Hücreye desteklik sağlar.
d. Golgi cisimciği (aygıtı):
→Salgı yapan organlarda bol miktarda bulunur. (tükürük ve göz yaşı bezi)
Görevi:
→Salgı maddelerinin paketlenmesini ve salgılanmasını sağar.
e. Lizozom:
→Sadece hayvan hücrelerinde bulunur.
Görevleri:
→Hücre içi sindirim yapar. (besinleri parçalar)
→Mikropları yok eder.
f. Koful:
→Bitki hücrelerinde koful büyük ve az sayıda; hayvan hücrelerinde ise küçük ve çok sayıda bulunur.
→Genç hücrelerde küçük, yaşlı hücrelerde ise büyüktür.
Görevi:
→Hücredeki fazla suyu ve atık maddeleri depolar.
g. Mitokondri:
Görevi: Besinleri oksijenle parçalayarak enerji üretir.
h. Plastidler:
→Sadece bitkilerde bulunurlar.
→Plastidler; kloroplast, kromoplast ve lökoplast olmak üzere üç gruba ayrılır.
Kloroplast:
→Bitkinin yeşil kısımlarında bulunur.
→Yapısında bitkiye yeşil rengini veren klorofil bulunur.
Görevi: Fotosentez yaparak besin üretir.
Fotosentez denklemi:
Kromoplast:
→Bitkiye yeşil dışındaki renkleri verir.
Örnek: Domatese kırmızı, limona sarı ve havuca ise turuncu rengini verir.
Lökoplast:
→Renksiz olup, bitkinin ışık görmeyen kısımlarında bulunur.
→Besin depolama görevine sahiptir.
3. Çekirdek:
→İçinde DNA ve çekirdekçik bulunur.
Çekirdeğin görevleri:
→Hücreyi yönetir.
→Kalıtsal karakterleri taşır. (saç rengi, göz rengi, kan grubu...)
Not: Bakteri hücrelerinde çekirdek bulunmaz.
Bitki ile hayvan hücresi arasındaki farklar:
